روش های عبور مواد از غشای یاخته در یک نگاه

نام	مصرف انرژی	روش عبور	عامل انتقال	مواد عبوری
انتشار	ندارد	از میان فسفولیپید ها	اختلاف غلظت و انرژی جنبشی	مولکول هایی مانند O2 و CO2
انتشار تسهیل شده	ندارد	پروتئین های غشا	اختلاف غلظت و انرژی جنبشی	خروج موادی مانند گلوکز و آمینو اسید
اسمز	ندارد	از میان فسفولیپید ها	اختلاف غلظت	جاست آب!
انتقال فعال	دارد	پروتئین های غشا	مصرف ATP	مولکول ها و یون های مورد نیاز
برون رانی(اگزوسیتوز)	دارد	با تشکیل کیسه غشایی	مصرف ATP	ذره های بزرگ مانند پروتئین ها
درون بری(آندوسیتوز)	دارد	با تشکیل کیسه غشایی	مصرف ATP	ذره های بزرگ مانند پروتئین ها

انتقال فعال

یاخته به بعضی از مولکول و مواد نیاز دارد که غلظت آن در داخل یاخته زیاد است پس برای ورود این مواد باید انتقالی وجود داشته باشد که بر خلاف انتشار فعالیت میکند و مواد را در خلاف جهت شیب غلظت جابهجا میکند به این نو ع انتقال انتقال فعال گفته میشود

نکته:انتقال فعال برعکس انتشار است و بر خلاف انتشار هم به انرژی نیاز دارد و هم در خلاف جهت شیب غلظت مواد را جابه جا میکند 

نکته دوم:انتقال فعال توسط کانال های پروتئینی صورت می گیرد

انرژی انتقال فعال از کجا تامین میشود

یاخته ها انرژی را در مولکول هایی به نام ATP ذخیره میکند ATP مولکولی است که دارای سه گروه فسفات است و انرژی را در پیوند بین گروه های فسفات ذخیره میکند وقتی یاخته به این انرژی نیاز دارد پیوند بین گروه های فسفات می شکند و انرژی را آزاد میکند و از آن استفاده میکند 

نکته:آدنوزین تری فسفات از سه گروه فسفات یک قند پنتوز و باز آدنین تشکیل شده است که به مجموع باز آدنین و قند پنتوز آدنوزین گفته میشود

در شکل زیر سدیم و پتاسیم بر خلاف شیب غلظت وارد یاخته و از آن خارج میشوند(سدیم خارج و پتاسیم وارد می شود

درون بری و برون بری(آندوسیتوز و اگزو سیتوز)

بعضی یاخته های میتوانند ذرات بزرگی را که نمی توانند از کانال عبور کنند را طی فرایندی به نام درون بری وارد یاخته کنند این فرآیند با ایجاد کیسه های غشایی صورت میگیرد برون بری نیز برعکس درون بری عمل میکند

نکته اول :کیسه غشایی از غشای سلول نشات میگیرد پس جنس آن از فسفولیپید می باشد همچنین همان غشا کیسه غشایی از دو لایه مقابل هم تشکیل شده است 

نکته دوم:درون بری و برون بری نیز مثل انتقال فعال با انرژی ATP رخ میدهد

نکته سوم:یاخته های موادی مانند پروتئین را با برون بری به خارج از یاخته صادر میکنند 

نکته چهارم:در درون بری از غشا کاسته شده و کیسه غشایی به وجود می آید در برون بری به غشا افزوده شده و کیسه غشایی از بین می رود

زیست را باما بخوانید...

گذرندگی الان اسمز سابق

عبور آب از غشای دارای نفوذ پذیری انتخابی را اسمز میگوییم به بیانی ساده اگر آب از غشایی که بعضی از مواد اجازه عبور میدهد و از عبور بعضی دیگر از مواد جلوگیری میکند عبور کند به این پدیده اسمز میگوییم 

در پدیده اسمز آب از محیطی که غلظت بیشتری دارد وارد محیط رقیق تر میشسود به عنوان مثال در شکل زیر در یک طرف ظرف آب خالص قرار دارد و طرف دیگر ظرف دارای محلول سدیم کلرید می باشد در این جا آب با عبور از دیواره دارای نفوذ پذیری انتخابی که اسمز میگوییم به سمت محلول سدیم کلرید حرکت میکند 

نیم نکته اول:میشه گفت اسمز هم مثل انتشار دوس داره که اختلاف غلظت رو از بین ببره

نیم نکته دوم:هر جا سخن از اسمز است نام آب میدرخشد یعنی هر جا اسمز اومد یعنی آب داره جا به جا میشه 

نیم نکته سوم : اسمز هم مثل انتشار تسهیل شده نوعی انتشاره فقط تو اسمز آب داریم به علاوه غشا دارای نفوذپذیری انتخابی

فشار اسمزی چیست 

به فشاری گفته می شود که برای توقف کردن اسمز نیاز است فشار اسمزی مجرک و عامل پیش برنده اسمز میباشد و هر چه اختلاف غلظت بیشتر باشد فشار اسمزی نیز بیشتر میشود و آب با سرعت بیشتری حرکت خواهد کرد 

نیم نکته:فشار اسمزی یعنی فشار میاره تا اسمز انجام بشه و تموم بشه مثلا تو شکل بالا فشار اسمزی به آب فشار میاره بره به سمت محلول سدیم کلرید تا اسمز تموم بشه

چرا سلول های بدن ما نمیترکد

یک طرف غشای یاخته مایع بین یاخته ای قرار دارد و در طرف دیگر آن مایع درون یاخته اختلاف غلظت باعث ایجاد فشار اسمزی میشود و آب به داخل یاخته حرکت میکند اما به دلیل اختلاف غلظت کم بین دو طرف غشا میزان آب ورودی به اندازه ای نیست که حجم یاخته را تا اندازه پارگی افزایش دهد پس درنتیجه یاخته های بدن ما از خطر ترکیدگی در امان می ماند

نیم نکته : همیشه اختلاف غلظت جوری نیس که آب بیاد داخل یاخته ممکنه آب به خارج یاخته هم بره

زیست را باما بخوانید...

انتشار را بیشتر بشناسیم

برای عبور مواد از غشای یاخته چندین راه وجود دارد که انواع آن در کتاب درسی به شرح زیر است

انتشار - انتشار تسهیل شده - گذرندگی یا اسمز - انتقال فعال - درون بری یا آندوسیتوز - برون بری یا اگزوسیتوز

انتشار:حرکت مولکول ها از نقطه پر تراکم به سمت نقطه کم تراکم می باشد و بر اساس شیب غلظت صورت میگیرد به گونه ای که شیب غلظت هر سمت باشد مولکول ها نیز به آن سمت حرکت میکنند هدف نهایی از انتشار یکسان شدن غلظت در دو طرف سلول می باشد 

نکته اول :انتشار نیازی به انرژی ندارد و انرژی جنبشی خود مولکول ها باعث جا به جایی میشود 

نیم نکته:هر جا واژه شیب غلظت رو دیدید داره در مورد انتشار حرف میزنه

نکته دوم:اکسیژن و دی اکسید کربن توسط انتشار از غشای یاخته عبور میکند 

نیم نکته:نتیجش میشه اکسیژن و دی اکسید کربن با انرژی جا ب جا نمیشه و در جهت شیب غلظت حرکت میکنه  

انتشار تسهیل شده:انتشار تسهیل شده نوعی انتشار است که مواد توسط کانال های پروتئینی موجود در غشای یاخته جا به جا میشوند.

نکته اول:در همه انواع انتشار مواد در جهت شیب غلظت حرکت میکند 

نکته دوم:خروج گلوکز و آمینو اسید از یاخته های روده نوسط انتشار تسهیل شده صورت می گیرد

نیم نکته:انتشار تسهیل شده جزئی از انتشاره پس هر چه که واسه انتشار گفتم واسه اینم صادقه

نیم نکته:گلوکز و آمینو اسید در روده در جهت شیب غلظت حرکت میکنه بعضیا اشتب میگیرن اینو در حالی که گلوکز و آمینو اسید مثل اکسیژن و دی اکسید کربن با انتشار جا به جا میشه فقط نوعش از نوع تسهیل شدس

زیست را باما بخوانید...